Kierownicza warstwa ludności w Polsce winna być możliwie najskuteczniej unieszkodliwiona. Pozostała ludność niższych warstw nie dozna żadnych specjalnych szkód, lecz zostanie w jakiejś formie zdławiona.

[...] Zadecydowano, że kierowniczą warstwę społeczeństwa, która w żadnym wypadku nie może pozostać w Polsce, wyśle się do niemieckich obozów koncentracyjnych, podczas gdy dla niższych warstw, na tyłowym obszarze grup operacyjnych nad granicą, założone zostaną prowizoryczne obozy koncentracyjne, z których można je będzie w razie potrzeby natychmiast odstawić do pozostałego obszaru Polski.

Berlin, 7 września

Dotyczy: problemu żydowskiego na okupowanych terytoriach. [...] Pierwszym założeniem prowadzącym do ostatecznego celu jest koncentracja Żydów z prowincji w większych miastach. Należy przeprowadzić ją we wzmożonym tempie. [...] Trzeba przyjąć za zasadę, że gminy żydowskie liczące poniżej 500 głów należy rozwiązać i skierować do najbliższego miasta będącego punktem koncentracji. [...]

W każdej gminie żydowskiej należy ustanowić żydowską Radę Starszych, którą w miarę możności należy utworzyć z pozostałych na miejscu osobistości i rabinów. Rada Starszych winna obejmować do 24 Żydów (mężczyzn), zależnie od wielkości gminy żydowskiej. Radę należy obarczyć pełną odpowiedzialnością w całym tego słowa znaczeniu za dokładne i terminowe wykonanie wszelkich wydanych lub wydawanych poleceń.

W razie sabotowania tych poleceń należy zagrozić Radom Starszych najostrzejszymi sankcjami.

Berlin, 21 września

W mar­cu 1942 mój oj­ciec odmówił przy­ję­cia trze­ciej gru­py na­ro­do­wo­ścio­wej.

29 ma­ja oko­ło 20.00 przy­szedł do nas ge­sta­po­wiec, miał ze so­bą dwie ta­blicz­ki z ja­ki­miś nu­me­ra­mi, jed­ną za­wie­sił na pło­cie, dru­gą na wo­zie sto­ją­cym na podwórzu. Wszedł do do­mu, przy­wi­tał się z ta­tą i po­wie­dział: „Od tej chwi­li jeste­ście wywłaszczeni. Nie ma­cie już nic. Pro­szę się przy­go­to­wać, za­bio­rę was ze so­bą. Każ­da oso­ba mo­że wziąć 12 ki­lo”. Nikt te­go nie wa­żył. Mo­ja ma­ma każ­de­mu z nas wło­ży­ła do wor­ka tro­chę chle­ba, sło­ni­ny, my­dła, pro­szku, ja­kąś odzież. Wzię­li­śmy też pierzy­ny. Ten ge­sta­po­wiec nie był zły. Jak przy­szedł po raz dru­gi, oko­ło 23.00, już by­li­śmy spa­ko­wa­ni. A on się zdzi­wił: „To wy tu je­szcze je­ste­ście? No to mu­szę z wa­mi je­chać”.

Bo du­żo z tych lu­dzi, co mie­li być wy­wie­zie­ni, po­u­cie­ka­ło.

Za­ła­do­wa­li nas do po­cią­gu i wy­wie­źli ca­łą ro­dzi­nę — ro­dzi­ców wraz z sze­ścior­giem dzie­ci — do obo­zu w Po­tu­li­cach. Kiedy weszli­śmy do obo­zo­we­go ba­ra­ku, gdzie wy­dzie­lo­no nam ka­wa­łek podło­gi za­sła­nej sło­mą, ma­ma za­wo­ła­ła: „Boże, jak my tu wy­trzy­ma­my do ju­tra!”. By­li­śmy tam uwię­zie­ni pra­wie trzy la­ta.

Stara Kiszewa, 29 maja